ما همیشه و هر زمان با تصمیماتی مواجه می‌شویم که گریز از آنها ممکن نیست، از تصمیمات کوچک مثل «چی بپوشم؟ چی بخورم؟ یا چه کانالی رو تماشا کنم؟» گرفته تا تصمیمات بزرگ مثل «آیا این پیشنهاد کاری رو قبول کنم؟ آیا این خونه رو بخرم؟ آیا تو این رابطه بمونم؟» تصمیم گیری بر سر مسائل مهم زندگی، فکر کردن به پیامدهای یک تصمیم، ترس از پشیمان شدن یا انتخاب غلط، می‌تواند آنقدر فکر شما را مشغول کند که دچار اضطراب شوید و قدرت تصمیم‌گیری‌تان را از دست بدهید. حتی ممکن است از فرط فکر کردن زیاد و درماندگی از نرسیدن به نتیجه، به «هر چه بادا باد» گفتن قناعت کنید و تسلیم شوید. اما تسلیم شدن در برابر تصمیمات کوچک و بزرگ زندگی، استراتژی خوبی برای یک زندگی موفق و شاد نیست. پس نه تسلیم شوید و نه بیش از حد به ابعاد تصمیمات زندگیتان فکر کنید، بلکه به راه‌هایی برای بهبود مهارت تصمیم گیری‌تان بیندیشید.
راه های تصمیم گیری سریع
همه‌ی ما در زندگی تحت شرایطی قرار گرفتیم که مجبور به تصمیم گیری سریع بوده‌ایم و در زندگی روزمره با این تصمیمات، زیاد مواجه می‌شویم، گاهی ساده از کنار آنها می‌گذریم، مثل انتخاب یک رستوران برای خوردن ناهار اما گاهی هم در شرایطی قرار می‌گیریم که باید در مدت زمان کوتاهی تصمیم مهمی بگیریم، احتمالا شما هم در چنین شرایطی نمی‌توانید راه حل مناسبی پیدا کنید و لازم است چند روش برای تصمیم گیری سریع را بدانید. در نظر داشته باشید که اگر در شرایطی قرار گرفتید که لازم بود سریع تصمیم بگیرید، بهتر است برای ارزیابی انتخاب‌هایتان از مهارت‌های تفکر انتقادی استفاده کنید، این‌گونه، تصمیم گیری سریع برای شما راحت‌تر خواهد بود. در ادامه‌ی مطلب چند روش تصمیم گیری سریع را به اختصار توضیح می‌دهیم.
۱. تحلیل هزینه-فایده را انجام دهید
قبل از گرفتن تصمیم نهایی، برای اطمینان از این که بهترین تصمیم را خواهید گرفت، حتما مزایا و معایب را بسنجید. این کار مستلزم انجام تحلیل هزینه-فایده است که به کمک آن، نتیجه‌ی هر راه ممکن را (چه مثبت و چه منفی) بررسی می‌کنید. این روش به شما کمک می‌کند ارزش فرصت‌‌ها را بشناسید یا با چیزهایی آشنا بشوید که به واسطه‌ی ترجیح یک تصمیم بر تصمیمات دیگر، ممکن است آنها را از دست بدهید.
۲. گزینه‌ها را محدود کنید
برای ساده کردن تحلیل هزینه-فایده، گزینه‌ها را محدود کنید. هر چه گزینه‌های پیش رو بیشتر باشند، گرفتن تصمیم نهایی، سخت‌تر خواهد شد. گزینه‌های بیشتر می‌تواند منجر به پشیمانی‌های بیشتر در آینده شود، چون معمولا اغلب ما پس از تصمیمگیری نهایی، فورا به تمام احتمالات از دست رفته فکر می‌کنیم و نگران این هستیم که شاید می‌توانستیم تصمیم بهتری بگیریم و نگرفتیم. به معنای دقیق کلمه، محدود کردن گزینه‌ها سبب آرامش خاطر بیشتر می‌شود.
۳. اهمیت تصمیم را ارزیابی کنید
برای یک تصمیم احتمالی چقدر زمان باید صرف کرد؟ ده ثانیه؟ ده دقیقه؟ ده ساعت یا بیشتر؟ همه‌ی اینها بستگی به این دارد که چه چیزی در معرض خطر است. برای کم کردن تردیدهای عذاب‌آور، اهمیت تصمیمتان را مشخص کنید (میزان تأثیر این تصمیم بر زندگی من چقدر خواهد بود؟ میزان هزینه‌های این تصمیم چقدر خواهد بود؟) و بر اساس آن، یک مهلت زمانی تعیین کنید. دقت کنید تأکید ما روی ارزیابی پیش از تصمیمگیری است، نه ارزیابی تصمیمی که هم‌اکنون گرفته‌اید و فقط به دنبال توجیه آن هستید.
۴. برای تصمیمات جزئی زیاد وقت صرف نکنید
اگر تصمیم شما به سادگی انتخاب یک رستوران برای ناهار یا انتخاب یک برنامه‌ی تلویزیونی برای تماشا کردن است، به یاد بیاورید که اهمیت تصمیم خود را بسنجید و حداقل زمان ممکن را به تصمیم‌گیری‌های جزئی اختصاص دهید. اگر تصمیم شما بر خود شما یا دیگران اثر مهمی نمی‌گذارد، پس با فکر کردن بیش از حد برای انتخاب گزینه‌ها، وقت خود را تلف نکنید.
۵. تحقیق کنید
شاید این امر واضح به نظر برسد، اما وقتی کار به تصمیم‌گیری‌های مهم از قبیل خرید تلفن همراه، لپ‌تاپ یا ماشین می‌رسد، انرژی و وقتی که صرف تحقیق درباره‌ی محصول مورد نظر‌تان می‌کنید، در نهایت سبب رضایت شما خواهد شد، در غیر این صورت، پشیمانیِ شدیدی گریبان‌گیرتان می‌شود.
۶. با یک فرد آگاه و باتجربه مشورت کنید
مشورت با یک فرد آگاه چیزی بیش از پرس‌و‌جو درباره‌ی حقایق و تدارکات پیش از تصمیمگیری است، این کار به بهبود مهارت تصمیمگیری شما در آینده هم کمک می‌کند، زیرا شما اعتماد و اطمینان پیدا می‌کنید که با کمک گرفتن از یک فرد باتجربه، در نهایت تصمیم درستی خواهید گرفت. خواه کمک گرفتن از یک دوست مکانیک درباره‌ی خرید ماشین باشد، خواه بررسی نظر کسانی که محصولی را پیش از شما مصرف کرده‌اند، مشورت با افراد آگاه، رویکرد بسیار مفیدی در فرایند تصمیمگیری است.
تصمیمگیری گروهی برایتان دشوار است؟ یکی از تدابیر زیر را امتحان کنید.
۷. مدیریت منازعه را تمرین کنید
«تعریف مدیریت منازعه: فرایند محدود کردن جنبه‌های منفی نزاع و افزایش جنبه‌های مثبت آن»
تصمیمگیری گروهی، کار دشواری به نظر می‌آید. وجود اعضای متعدد، احتمال تعارض را بالا می‌برد، بنابراین برای آماده کردن خودتان در چنین موقعیت‌هایی، تمرین مدیریت معارضه، همیشه به کار می‌آید. تفاوت بین موقعیت برد-باخت (از قبیل سازش، که در آن، یک طرف از خواسته‌هایش به نفع طرف مقابل، دست می‌کشد) و برد-برد (از قبیل تطابق، که در آن، هر دو طرف به منظور توافق بر سر امور دیگر، دست از برخی چیزها می‌کشند) را شناسایی کنید.
۸. از پیش برنامه‌ریزی کنید
وقتی قرار است یک تصمیم گروهی بگیرید، برای اجتناب از تعارض میان اعضای گروه، بهترین کار این است که پیش از رسیدن به موعد تصمیمگیری، از پیش به جزئیات مربوط به آن تصمیم به خوبی فکر کنید. از این روش می‌توانید هنگام سینما رفتن یا مهمانی‌های شام استفاده کنید، چون این روش، جلوی تصمیمات عجولانه و آنی را می‌گیرد و در عین حال، مهارت‌های تصمیمگیری همه‌ی افراد درگیر را بهتر و احتمال منازعه میان اعضای گروه را کمتر می‌کند.
۹. مسئولیت را به عهده بگیرید
گاهی اوقات باید تسلیم شد و گاهی اوقات باید قاطع بود. اگر هیچکس هنگام تصمیمگیری گروهی، موضع ثابتی نمی‌گیرد، شما مسؤلیت را به عهده بگیرید. در غیر این صورت، زمان ارزشمند خود را در تلاش برای تصمیمگیری با دیگران بر سر یک موضوع هدر می‌دهید، در حالی که می‌توانستید وقت خود را صرف تفریح خودتان کنید یا کار مفیدی انجام دهید.
۱۰. روی اشتباهات تمرکز نکنید
«زندگی‌ای که با اشتباه کردن سپری شده باشد نه تنها شرافتمندانه‌تر، بلکه سودمندتر از آن زندگی است که به بطالت سپری شده باشد.»
– جرج برنارد شاو
بزرگ ترین مانع تصمیم‌گیریِ درست این است که خودتان را به خاطر اشتباهات گذشته سرزنش کنید. زندگی کردن با تشویش و پشیمانی از تصمیمات گذشته، به توانایی تصمیمگیری سریع و مؤثر شما در آینده آسیب می‌رساند، بنابراین به جای تمرکز روی اشتباهات و شکست‌های گذشته، قاطعانه تصمیم بگیرید و هنگامی که تصمیمتان را به سامان رساندید، دیگر به گذشته فکر نکنید.
11- داشتن تفکر انتقادی
برای تصمیم گیری سریه در وهله‌ی اول از مهارت‌های تفکر انتقادی استفاده کنید، تفکر انتقادی نوعی شیوه استدلال سطح بالا بر مبنای مشاهده، تجربه، تجزیه و تحلیل و بازتاب است. پیش از تصمیمگیری، پیامدهای هر انتخاب را مجسم کنید. برای صرفه‌جویی در زمان، به جای نوشتن فهرست، مزایا و معایب آنها را در ذهن خود تجسم کنید. انتقادهایی را که به هر گزینه وارد است در نظر بگیرید و بهترین گزینه را انتخاب کنید.
12- شناختن اولویت‌ها و ارزش‌ها
وقتی چیزهایی که برایتان ارزشمند هستند را بشناسید، تصمیمات‌تان ساده‌تر خواهند شد. اگر برای خانواده‌تان بیشتر از پول ارزش قائل هستید، آن وقت تصمیم این که کاری انتخاب نکنید که زمان استراحت‌تان کنار خانواده را نگیرد و شما را از خانواده‌تان دور نکند، بسیار ساده‌تر به ذهنتان خواهد رسید و در تصمیم گیری سریع و بهتر موثر خواهد بود. رمز کار اینجا این است که درمورد چیزهایی که برایتان ارزشمند است با خودتان صادق باشید و با ارزش‌ترین را انتخاب کنید.
13- حذف حاشیه‌ها
برای تصمیم گیری زودهنگام باید حاشیه‌های تصمیم خود را مشخص کنید، آیا تصمیمی که می‌خواهید بگیرید تصمیمات دیگری هم در پی دارد؟ تحت تاثیر تصمیمات دیگری قرار می‌گیرد؟ برای تصمیمگیری، مساله‌ی اصلی را از عوامل فرعی جدا کنید. اگر تصمیمی که می‌خواهید بگیرید برایتان واضح نیست، سعی کنید اطلاعات بیشتری کسب کنید، تا زمانی که صورت مساله را به خوبی نشناسید، نمی‌توانید سریع تصمیم بگیرید. مانند مساله ریاضی، اگر یکی از پارامترهای مساله را درک نکنید قادر به حل آن نخواهید بود.
14- دست‌پاچه نشوید
حفظ آرامش و خونسردی یکی از بهترین فاکتورهایی است که می‌توانید در تصمیم گیری‌های مهم و ناگهانی داشته باشید. تصمیم گرفتن در آرامش، مطمئنا خیلی بهتر خواهد بود چون قادر خواهید بود همه اطلاعات لازم را به خوبی بررسی کرده و احساسات گمراه کننده و نامربوط را از خودتان دور کنید.
15- اطلاعات کسب کنید
تا می‌توانید به سرعت، درمورد مسئله‌ای که نیازمند تصمیم گیری سریع است، اطلاعات جمع کنید. ممکن است بخواهید از کسی اطلاعات بگیرید، اما وقتی تصمیمی آینده شما را تعیین می‌کند فقط روی توصیه‌های آنها تکیه نکنید. درعوض برای گرفتن تصمیمتان از اطلاعات آنها استفاده کنید.
16- تشخیص معیار
معیارهای تصمیمگیری خود را مشخص کنید، عوامل لازم برای عملی کردن تصمیم، معیارهای تصمیمگیری هستند. مثلا اگر می‌خواهید تصمیم بگیرید برای شام چه غذایی آماده کنید، معیار تصمیم شما ممکن است مواد غذایی موجود یا علایق فرزندتان باشد. این معیارهای مشخص به شما در به سرعت تصمیم گرفتن، کمک می‌کنند.
17- شجاع باشید
تصمیم گیری سریع شجاعت می خواهد. اینکه بتوانید سریع فکر کنید و با نشانه‌های احتمالی یک تصمیم گیری نادرست کنار بیایید و آن را بپذیرید، نیازمند شجاعت است. با گرفتن سریع تصمیمات کوچک از روی غریزه شروع کنید و بعد نتیجه را بررسی کنید.
18- در تصمیم گیری سریع ، دلی پیش نروید
برای انتخاب و یک تصمیم گیری سریع ، تا حد امکان احساسات خود را در تصمیمگیری دخالت ندهید، از خودتان بپرسید آیا نتیجه این تصمیم روی زندگیتان تاثیر زیادی دارد؟ اگر پاسخ منفی است، می‌توانید با کنار گذاشتن استرس و ناامیدی ذهن خود را باز کنید و هوشمندانه‌تر تصمیم بگیرید. اگر بدون فکر و فقط از روی احساس تصمیم بگیرید، ممکن است تصمیم گیری سریع ، اما غلطی اتخاذ کنید.
19- حافظه‌ی تاریخی داشته باشید
حافظه ما آن‌قدرها که تصور می‌کنیم خوب نیست و درنتیجه یادمان نمی‌ماند که چقدر ممکن است بد باشد. همین حافظه‌های انتخابی است که باعث می‌شود یادتان بماند امروز با چه کسی حرف زدید اما یادتان نیاید که چهارشنبه هفته پیش صبحانه چه خوردید.
استفاده از تاریخ برای تصمیم گیری سریع ، نیازمند این است که به خاطر بیاوریم دفعه قبلی که در موقعیتی مشابه بودیم چه اتفاقی افتاد. تمرکز کنید و خاطره‌تان را خوب بررسی کنید، در این مرور وقایع مشابه در تاریخ‌های گذشته، نباید فقط پیروزی‌هایتان را به خاطر بیاورید و هیچ‌وقت شکست‌ها را نیز فراموش نکنید.
20- با تصمیم گیری سریع خود زندگی کنید
یاد بگیرید که تصمیمات بد را پشت سر بگذارید و زیاد درگیر عواقب آنها نشوید. وقتی تصمیمتان نتیجه‌ای که می‌خواهید را در برداشت، جشن بگیرید و خوشحالی کنید و از تصمیمات بدتان هم درس بگیرید و به عنوان تجربه، آنها را گوشه‌ی ذهن خود داشته باشید. خیلی وقت‌تان را صرف تصمیمات بدتان نکنید و سعی کنید آنها را از فکرتان بیرون بیندازید و بعد به عقب برگردید و ببینید چطور می‌توانید تصمیم را مدیریت کنید که بهترین نتیجه را به دنبال داشته باشد.
آخرین مرحله از تصمیم گیری سریع
اگر امکانش وجود داشت، بهترین کار این است که پس از تصمیم گیری ناگهانی، زمانی را برای تأمل درباره‌ی آن صرف کنید. ترجیحا پیش از اعلام آن به دیگران، کمی به آن فکر کنید، زیرا هنگامی که تصمیمی به صورت عمومی اعلام شود، تغییر آن بسیار سخت خواهد بود.
نتیجه گیری
تصمیم گیری سریع در زمان کم، نیاز به قدرت و کنترل بیشتر در زندگیتان دارد. هم‌چنین به این معناست که این فرصت را خواهید داشت که اطمینان دیگران را جلب کنید. اینکه بتوانید تصمیمات مهم بگیرید، زندگی و کارتان را بهتر خواهد کرد. تصمیم گیری سریع مهارتی است که برای موثر بودن در زندگی باید یاد بگیرید و وقتی روش‌های تصمیم گیری سریع را یاد بگیرید و چیزهایی که یاد گرفته‌اید را در زندگیتان پیاده کنید، درست در مسیر موفقیت افتاده‌اید. یادتان باشد هنگام تصمیم گیری سریع ، در مواجهه با گزینه‌های پیشِ رو صادق و صریح باشید، گزینه‌هایی را که قصد انتخاب ندارید، حذف کنید. هر چه تعداد گزینه‌ها کمتر باشد، تصمیمگیری آسان‌تر می‌شود. تصمیم خود را اجرا کنید، با عملی کردن تصمیم، دیگران را هم از بلاتکلیفی خارج می‌کنید؛ به این ترتیب آنها هم می‌توانند تصمیم بگیرند و پیش روند.
منابع :
