خلاقیت چیست؟
فرآیند خلاقانه، عمل برقراری ارتباط جدید بین ایده ها و مفاهیم قدیمی یا شناخت روابط بین مفاهیم است.تفکر خلاق به معنای تولید فرآورده جدید از لوح سفید یا از عدم نیست بلکه برعکس، هنگامی که فرد از آنچه در اختیار داشته استفاده کند و با ترکیب این اجزا و قطعات مثلا ابزاری بسازد به طوری که قبلا موجود نبوده است . تقریبا تمام ایده های بزرگ، فرایند خلاق مشابه را طی کرده اند هرچند خلاق بودن آسان نیست.
خلاقیت؛ ویژگی یا مهارت؟
همانطور که پیشازاین اشارهشد، خلاقیت، فکرکردن به ایدهها و تصورات جدید است؛ سوالی که بعضاً مطرح میشود این است که اساساً ایدههای غیرمنطقی و غیرواقعی چه اهمیتی دارند و چه لزومی برای توجه به آنها هست؟
پاسخ تا حدودی واضح است: اگر به ذهن انسان اجازه تولید ایدههای جدید (منطقی یا غیرمنطقی) دادهنشود کمکم توانایی او در ساختن هر نوع ایدهی جدیدی کاهش مییابد. اکثر نوآوریهای تاثیرگذار تاریخ بر اساس ایدههای خلاقانهای شکلگرفتهاند که در ابتدا به نظر بسیاری از آدمها غیرمنطقی و خیالپردازانه میرسیدند.
اکنون با احتساب این توضیحات میتوان گفت خلاقیت هم یک ویژگی است که در تمامی انسانها وجود دارد و هم مهارتی اکتسابی است که میتواند به مرور پیشرفت کند و یا افت کند یا از دست برود.
عوامل موثر بر خلاقیت؟
دکتر تریسا اِمابیلی (Teresa Amabile)، استاد دانشگاه هاروارد و نویسنده کتب و مقالات متعدد در حوزهی خلاقیت، میگوید خلاقیت فصل مشترک سه مفهوم تخصص (Expertise)، تفکر خلاقانه (Creative-thinking) و انگیزه (Motivation) است. در نتیجه افزایش این عوامل باعث تقویت خلاقیت خواهدشد. این سه عامل کلی موثر بر خلاقیت است که هر کدام شامل عوامل جزئیتری میشود.
آزمایشکردن، تجارب جدید، جستوجو، بررسی فرضیهها و سوالات جدید در مقابل تفکر رایج و غالب، استفاده از قدرت تجسم و در نهایت ترکیب اطلاعاتی که از تمامی این فرآیندها بهدست آوردهایم قدرت خلاقیت را تقویت میکند. در مطلب بعدی به بررسی برخی از روشهای رفتاری و عملی که باعث افزایش خلاقیت میشوند پرداخته خواهدشد.
برخی از مهارت های خلاقیت :
- – انديشه: اجازه دهيم ذهن هر جا مي خواهد برود و مانع حرکتش نشويم.
- – انعطاف پذيري: توانايي تركيب متنوع ايده هاي گوناگون مورد نظر است.
- – شرح و تفصيل: توانايي اضافه كردن جزييات و تفصيل موضوع مطرح است.
- – نوگرايي: منحصر به فرد بودن و نو بودن ايده ها ملاک است.
- – سهولت: کار خلاقيت، ساده کردن پيچيدگي هاست.
معمولاً موانع فردي خلاقيت، مانع بروز خلاقيت مي شود که عمده ترين آن ها عبارتند از: انعطاف پذير نبودن، اتكاي شديد به تجربيات قبلي، منطقي فكر نكردن و تحت تاثير ارزش هاي شخصي قرار گرفتن، ترس از شكست، نداشتن اعتماد به نفس، نداشتن انگيزه، کم حوصلگي، روزمرگي و عادت به وضع موجود.
چگونه می توان خلاق بود ؟
اگر اجازه دهید که ژرف اندیشی شما به جریان درآید قطعا مسیر افراد نابغه را پیدا خواهید کرد.
گام چهارم : از قضاوت کردن در مورد آنچه انجام می دهید بپرهیزید
تمام افراد برای ایجاد یک اثر بزرگ تلاش میکنند حتی کسانی که در کار خود بسیار مهارت دارند .هر فردی که چیزی را می سازد در مورد آن قضاوت میکند.این قضاوت یک حس طبیعی است.این که در مورد کاری که کرده اید از خودتان راضی نیستید یا انتظار بیشتری از خودتان داشته اید یا امیدوار بودید که آن را بهتر انجام دهید نیز امری طبیعی است اما نکته کلیدی بسیار مهم که وجود دارد این است که اجازه ندهید این نارضایتی شما را از ادامه انجام کار منصرف کند . باید حس همدردی با خود را به اندازه کافی تقویت کنید تا بتواند بر حس خودقضاوتی شما غلبه کند. باید به کار اهمیت داد اما نباید آنقدر جدی بود که در صورت اشتباه، دیگر نتوان ادامه داد و از ساختن آنچه که برنامه ریزی شده بود منصرف شد.
گام پنجم:پاسخگو باشید
آثار خود را درسطح عموم به اشتراک بگذارید.این امر باعث میشود فرد برای بهتر کردن اثر خود احساس مسئولیت کند و همچنین بازخوردی که از این اشترک به دست می آید علتی میشود تا فرد به صورت کاملتری کار خود را انجام دهد.هنگامی که میبینید دیگران با اثر شما ارتباط برقرار میکند باعث میشود که اهمیت بیشتری بدهید. بعضی اوقات به اشتراک گذاشتن کار شما به این معنی است که باید با کسانی که آن را نمی پسندند و یا با منتقدان مقابله کنید اما بیشتر اوقات اینگونه نیست، انچه اتفاق می افتد این است که شما نیز به افرادی ملحق میشوید که همان چیزی را قبول دارند که شما قبول دارید یا از چیزهایی به وجد می آیند که شما به وجد می آیید و همچنین از آثار شما حمایت میکنند.چه کسی این را نمیخواهد؟ جهان نیازمند افراد خلاق است.