ممکن است برای اکثر افراد این اتفاق پیش بیفتد که خود را در برهه‌ای از زمان جدای از سازمان بدانند و بین خود و سازمان، از نظر روحی و عاطفی هیچ ارتباطی پیدا نکنند. این حس و حال را که ممکن است برای افراد بسیاری اتفاق بیفتد، استعفای عاطفی می‌نامند که شدت آن برای افراد می‌تواند متفاوت باشد. در این مقاله قصد داریم تا شما را با مفهوم استعفای عاطفی آشنا کنیم و به شما بگوییم که علائم آن چیست و چه عواملی باعث بروز آن می‌شوند.
استعفای عاطفی چیست؟
استعفای عاطفی در یک کلام به خستگی ذهن در محل کار گفته می‌شود که برای کارکنان و حتی مدیران ممکن است پیش بیاید. استعفای عاطفی زمانی اتفاق می‌افتد که فرد از نظر احساسی خود را از یک سازمان جدا کند. به این معنا که، فرد می‌تواند در محل کار حضور فیزیکی داشته باشد، اما از نظر احساسی خود را خارج از سازمان در نظر می‌گیرد؛ این وضعیت به دلیل عدم علاقه، انگیزه یا نبود پیشرفت برای عملکرد فرد در آن شغل یا محیط کار ممکن است رخ دهد.
علائم استعفای عاطفی
علائم استعفای عاطفی برای افراد مختلف می‌تواند متفاوت باشد، اما در نهایت تمام این علائم باعث به وجود آمدن آن حس جدایی از سازمان می‌شود و در واقع نتیجه آنها یکی است. این علائم عبارت‌اند از:
- کاهش بهره وری. این مورد یکی از علامت‌های واضح هنگام بروز این مشکل است و اولین چیزی است که فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. با بروز استعفای عاطفی فرد کم کم انگیزه خود را از دست می‌دهد و به همین خاطر، بهره وری کاهش پیدا می‌کند.
- از دست دادن انگیزه.
- افت خلاقیت و نوآوری.
- افسردگی.
- انباشته شدن کارها و تعلل در انجام آنها.
- افزایش شکایات.
- غیبت و حاضر نشدن بی وقفه در محل کار.
- حذف نام شرکت از رزومه خود. شاید به همین دلیل است که برخی از کارمندان از نام شرکت‌های خود در پروفایل لینکدین خود استفاده نمی‌کنند.
- تأخیر در انجام فعالیت‌ها و گزارش دهی.
- عدم تمرکز.
- بیماری یا افسردگی جزئی.
- فشار زیاد بر دیگر افراد.
- افزایش خطا در کار.
- عدم دقت در کارها.
و این لیست بی پایان است و این مشکل می‌تواند باعث بروز مسائل بسیاری در محل کار شود.
چه دلایلی باعث می‌شود که استعفای عاطفی رخ دهد؟
رکود اقتصادی
در رکود اقتصادی، امید به پیدا کردن فرصت‌های شغلی جدید کم می‌شود. به همین دلیل کارکنان زیادی را می‌بینید که از کار خود راضی نیستند اما گزینه دیگری هم ندارند. ماه‌هاست استعفای عاطفی داده‌اند اما هنوز در محل کار حاضر می‌شوند.
دیر پرداخت شدن حقوق
زمانی که یک عضو از سازمان مجبور می‌شود بخشی از درآمد خود را با کارهای بیرون مجموعه تأمین کند، طبیعتاً انرژی و انگیزه‌اش برای کار کاهش می‌یابد.
تبعیض و بی‌عدالتی
تبعیض، سم کشنده انگیزه هاست. تبغیض میان کارمندان در سازمان به مرور باعث می‌شود کارمندان حس تعلق خاطر خود را نسبت به همکاران، سازمان و شغلشان از دست بدهند.
عدم تناسب توان شخص با وظایف محوله
کارمندی که تخصص و مهارت لازم را برای انجام کار واگذارشده ندارد، یا از تخصص و مهارت او در سازمان به‌درستی استفاده نمی‌شود، آرام‌آرام انگیزه‌اش را از دست می‌دهد و دیگر رغبتی برای ادامه نخواهد داشت.
به طور کلی کارمندی که به سازمان افتخار نمی‌کند، کار و حرفه‌اش را برازندهٔ خود نمی‌داند، نسبت به همکارانش احساس خوبی ندارد، محل کارش را نمی‌پسندد، مدیران سازمان و نگرش کلیِ حاکم بر سازمان را قبول ندارد، احساس می‌کند شایستگی‌هایش را نمی‌بینند، به او احترام نمی‌گذارند، و حقش را به او نمی‌دهند، چنین کارمندی پس از چندی، سرخورده و دلزده می‌شود و اگر نتواند به‌طور رسمی و قانونی استعفا کند و شغل و حرفهٔ خود را برای همیشه تغییر دهد، به استعفای عاطفی رو می‌آورد. دلایل بسیاری نیز افراد را از استعفای رسمی و تغییر شغل، باز می‌دارد. مشکلات اقتصادی و وابستگی مالی، ترس از بیکاری و ناامیدی از دستیابی به فرصت‌های شغلیِ جدید، و نداشتن اعتماد به نفس، از مهم‌ترین دلایل پرهیز از استعفای رسمی، و نیندیشیدن به تغییر شغل است.
تأثیرات آن بر سازمان
عدم توجه به این حالت روحی و ذهنی در کارمندان می‌تواند عواقب بسیاری برای سازمان داشته باشد. به همین دلیل است که نقش منابع انسانی در شرکت‌ها و توسعه منابع انسانی بسیار پررنگ می‌شود و روز به روز در زمینه‌ی رسیدگی به کارمند بیشتر صحبت می‌شود. اما استعفای عاطفی می‌تواند روی سازمان اثراتی نیز داشته باشد، این اثرات شامل موارد زیر می‌شود:
- افت عملکرد سازمان
- ضعیف شدن و کاهش اعتبار برند
- از دست دادن وفاداری کارمندان یا مشتریان
- اجرای ضعیف سیاست‌ها
- سرقت و کلاهبرداری
- دور زدن فرآیندها و رویه‌ها
- از دست دادن کارمندان وظیفه شناس
- تداوم تهدیدات کسب و کار
- انحراف کسب و کار از مسیر اصلی خود
- خسارت به دارایی‌های فیزیکی شرکت
- آسیب دیدن شهرت
در این مواقع است که شرکت‌های باید به خوبی بتوانند از پس این مشکل بر بیایند و در واقع منابع انسانی است که در این حالت باید دخالت کند و به کارمندان رسیدگی کند.
راه‌حل‌های جلوگیری از ایجاد استعفای عاطفی
راهکار و راه‌حلی قطعی و جامع برای جلوگیری از پدیده‌ی استعفای عاطفی وجود ندارد. بسیار پیش می‌آید که استعفای رسمی و تغییر شغل، بهترین پیشنهاد و راه‌حل است؛ اما راه‌هایی برای از میان بردن زمینه‌ها و کاستن از پدیدهٔ استعفای عاطفی می‌توان پیدا کرد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
- تغییر و جابجاییِ نیروهای سازمان
- گماشتن افراد در کارهایی که تخصص و علاقهٔ بیشتری دارند
- برقراری ارتباط دوستانه و عاطفی میان مدیران و کارمندان
- احترام گذاشتن به شخصیت کارکنان و کارمندان
- تغییرات محیطی در سازمان
- رعایت تناسب میان شایستگی‌ها و دستمزدها
جمع بندی
استعفای عاطفی، پدیده ای است که امروزه به یکی از معضلات محیط‌های کاری و مدیران تبدیل شده است. متأسفانه چنین معضل اجتماعی بزرگی از دید کارشناسان دور مانده و تحقیقات کمی در این باره انجام شده است. هدف ما در این مقاله، کاهش استعفای عاطفی در سازمان‌ها و همچنین جلوگیری از آسیب‌های ناشی از این پدیده به کارمندان و سازمان‌ها است.
هرچند راه‌های بسیار زیادی برای حفظ کارکنان و عدم کناره گیری عاطفی آنها وجود دارد اما رعایت تناسب میان دستمزدها و شایستگی‌های افراد، محترم شمردن کارمندان، برقراری ارتباط سازنده در شرکت، ایجاد تنوع و چالش‌های شغلی، تشویق کارکنان، آموزش مهارت‌های نرم و ایجاد بسترهای امنیت شغلی برای کارکنان و روش‌هایی از این دست می‌تواند کارمند را به سازمان دلگرم کرده و پدیده استعفای عاطفی را به طرز چشمگیری کاهش دهد.
آیا راهکارهای دیگری برای کاهش این پدیده سراغ دارید؟ لطفا نظرات و تجربیات خود را در رابطه با استعفای عاطفی با ما به اشتراک بگذارید.
منابع:
