تحلیل و بررسی فیلم بندتا (Benedetta) 2021

Benedetta فیلم جدیدی از کارگردانی بنام پل ورهوفن است که اقتباسی از رمان Shameful Affections و Between Santa and Lesbian اثر جودیت سی براون است. با نوشتار نقد فیلم Benedetta همراه ما باشید.

در پایان قرن پانزدهم، با طاعون که زمین را ویران کرده بود، بندتا کارلینی به عنوان یک تازه کار به صومعه پسیا در توسکانی می‌پیوندد. بندتا که از سنین بسیار پایین توانایی ایجاد معجزه را داشته است، دستش را به بطن جامعه می‌رساند و تأثیر او روی اذهان فوری و گسترده می‌شود.

در فیلم بندتا رابطه بعید بین میل نفسانی و ایمان رخ می‌دهد، یک راهبه لزبین در قرن پانزدهم. با این حال، به همین جا ختم نمی‌شود. این فیلم بیداری جنسی خواهر بندتا و رهایی او از طریق آن را روایت می‌کند. درواقع فیلم، شهوت قدرت و دسیسه‌ها، قدرت باورها و دروغ‌ها را که درون کلیسا رخ می‌دهد، به تصویر می‌کشد.

فیلم، واقعیت و تخیل را با هم ترکیب می‌کند، به طوری که بیننده باید تصمیم می‌گیرد که چه چیزی درست است و چه چیزی نادرست! و تقریباً همه چیز با مفهوم ایمان شکل می‌گیرد. در همه حال شما می‌توانید لحن تحریک‌آمیز و وابسته به عشق شهوانی خاص کارگردان را ببینید.

واضح است که این فیلم یک درام است که حتی به ملودرام نزدیک می‌شود، اما ژانرهای دیگری را در بر می‌گیرد که به آن غنای خاصی می‌بخشد. مثلاً کنترپوان‌های کمیک خاصی دارد که فوق العاده عمل می‌کنند.

رابطه بندتا و بارتولمیو توسط راهب اعظم از سوراخی که بر روی دیوار قرار داد مشاهده میشود، عملی که خود گناه است، زمانی که همه مان گناهکاریم، معصومیت و تقدس چگونه میتواند وجود داشته باشد؟ سخنان مسیح که از اواسط فیلم از زبان بندتا گفته میشود نوعی انتقال پیام است که در این پیام چیزی به ضرر بندتا وجود ندارد و فقط برای او منافع در بردارد. حال اگر شمایل مسیح را از بندتا سلب نماییم، این سلبيت ما را با یک فاحشه روبرو میکند و مانند آن میماند که دروغی را با زبان تقدس به دیگران گفته باشی و کل فیلم همین است در یک جمله. و اگر بازی درخشان بازیگر نقش بندتا نبود تحمل کردن فیلم Benedetta، سخت میشد.

نقد منتقدان انگلیسی درباره فیلم بندتا

بی‌بی‌سی – نیکولاس باربر

امتیاز: ۱۰۰ از ۱۰۰

گرچه ممکن است فیلم در نگاه اول همچون یک اثر مضحک جعلی که در طنزهای هالیوودی عادت به دیدنشان داریم به نظر بیاید و البته که صحنه‌هایی در فیلم وجود دارند که ممکن است چنین دیدگاهی را هم تقویت کنند اما فیلم جدید فرانسوی ورهوفن که اولین فیلم او پس از «او» ساخته سال ۲۰۱۶ است، این نکته را یادآوری می‌کند که این کارگردان جایگاه والاتری از یک مبلغ صرف خشونت یا مسائل جنسی دارد.

فیلم بندتا در عمده زمان نمایشش اثری حساب‌شده، زیبا و حتی نوعی درام تاریخی سنتی‌ است؛ رژه باشکوهی از لباس‌های ظریف و ساختمان‌های سنگی که به زیبایی با نور شمع روشن شده‌اند و با موسیقی ارکسترال آن دادلی همراه است. این اثر سینمایی را می‌توان بررسی متفکرانه‌ سیاست و مذهب سازمان‌یافته در نظر گرفت و البته کاوشی بی‌نظیر در مفهوم ایمان.

فیلم به شکل عجیبی با وجود همه گفت‌وگوها درباره طاعون و قرنطینه به وضعیت این روزهای جهان هم ارتباط پیدا می‌کند؛ از صفت عجیب استفاده کردم چرا که ورهوفن فیلم را سه سال پیش جلوی دوربین برده است.

بندتا سرشار از طنزی شیطنت‌آمیز است، حتی زمانی که با قهرمان خود و عقایدش کاملا جدی برخورد می‌کند. در نهایت باید اشاره کرد که کنترل ورهوفن روی این تعداد از شخصیت‌ها، موضوعات و لحن‌ها تقریبا خود به معجزه شبیه است. این کارگردان تقریبا ۸۳ سال سن دارد و فیلم جدیدش با بهترین آثار کارنامه کاری‌اش برابری می‌کند.

تلگراف – تیم رابی

امتیاز: ۸۰ از ۱۰۰

بندتا دومین فیلم فرانسوی‌زبان ورهوفن پس از فیلم سینمایی او است که سال ۲۰۱۶ اکران شد.

بندتا صحنه‌های عجیب و غریب هم دارد اما به ندرت ممکن است بیننده را دچار کسالت کند. در کل باید گفت نقطه قوت این اثر سینمایی انسجامش نیست اما فیلم پر است از لحظاتی که مشتاقان شور و احساس را از تماشایش دست خالی برنمی‌گرداند.

عنصر طاعون در فیلم به شکل عجیب و غریبی امروزی به نظر می‌رسد، آن هم با در نظر داشتن اینکه ورهوفن فیلم را یک سال پیش هم کاملا برای جشنواره آماده کرده بود. یک نگهبان در دروازه‌های شهر فریاد می‌زند: «هر کس وارد می‌شود باید توسط پزشکان ما آزمایش شود.»

هالیوود ریپورتر – جوردن مینتزر

امتیاز: ۸۰ از ۱۰۰

اکنون مدت‌هاست که می‌دانیم پل ورهوفن، کارگردانی که آثار تابوشکنی چون غریزه اصلی، دختران نمایش (Showgirls‎) و او را کارگردانی کرده مجذوب زندگی عیسی مسیح شده است.

او زمانی از اعضای گروه سمینار مسیح بود که توسط رابرت فانک پژوهشگر آمریکایی کتاب مقدس تاسیس شد، زمانی قرار بود فیلمی درباره عیسی بسازد اما پروژه منحل شد و نهایتا با همکاری یک نویسنده دیگر سال ۲۰۰۷ کتاب عیسی ناصری را تدوین کرد؛ کتابی که به چندین زبان مختلف ترجمه شده است.

ممکن است کل ماجرای فیلم به نظر کمی پوچ برسد و البته شکی هم نیست که فیلم لحظاتی اغراق‌آمیز دارد اما اساسا فیلم‌های ورهوفن همواره اینگونه بوده‌اند چرا که آن‌ها همیشه خاصیتی هجوآلود داشته‌اند. فیلم‌های او با موضوعات ملتهبی همچون هژمونی آمریکایی (جنگاوران اخترناو)، استعمار (یادآوری کامل) و حکومت پلیسی (پلیس آهنی) سر و کار داشته‌اند.

به این ترتیب بندتا با نگرش پیچیده خود نسبت به ایمان کاتولیکی و قدرت‌هایی که آن را در ایتالیای دوران رنسانس تحت سلطه داشتند، از این قاعده مذکور مستثنی نیست.

البته نکات گفته‌شده به این معنا نیست که فیلم برخی از بینندگان خود را آزار نمی‌دهد، شاید حتی بشود گفت دسته‌ای از بینندگان خود را. به هر حال برخی از افراد این اثر را آزاردهنده خواهند یافت و چشم‌انداز فیلم در گیشه ایالات متحده هم به تاریکی اتاق‌هایی است که درون صومعه فیلم با نور ضعیف شمع روشن شده‌اند.

اسکرین‌دیلی – لی مارشال

امتیاز: ۵۰ از ۱۰۰

با ساخت فیلم سینمایی بندتا – اثری پرجنب‌وجوش درباره وجد جسمی و مذهبی – هر گونه تردید باقی‌مانده مبنی بر اینکه پل ورهوفن فیلم‌ساز ۸۲ ساله ممکن است میلش به ایجاد جنجال را از دست داده باشد، به کلی از میان رفت.

البته مساله اصلی شعفی نیست که کارگردان با آن از مخالفت و جنجال استقبال می‌کند، نکته اینجاست که این فیلم موردانتظار که اکرانش هم به تاخیر انداخته شد تا بتواند در اولین جشنواره حضوری فیلم کن به نمایش دربیاید، در واقع برای کارگردان نسبت به فیلم قبلی‌اش یک قدم بزرگ به عقب در نظر گرفته می‌شود.

هر دو اثر روی یک شخصیت زن قوی، کنترل‌گر و غیرقابل پیش‌بینی تمرکز دارند اما فیلم سینمایی او هم‌زمان که صراحت داشت واجد نوعی ظرافت کامل هم بود؛ تا حدودی البته بابت بازی باشکوه لایه لایه ایزابل هوپر.

حال بندتا هم قصد دارد ظرافت را در موضوع پس‌زمینه‌اش هویدا کند؛ اینکه چطور زنی خارج از طبق اشراف می‎تواند قدرت بگیرد و در جهانی کاملا مردانه صاحب نفوذ شود.

زنی قدرتمند در قرن پانزدهم

شگفت‌انگیزترین چیز در مورد فیلم این است که به نظر می‌رسد ایده‌ای دیوانه‌کننده از فیلمنامه‌ای برای سینمای بزرگسالان است که در نهایت به یک درام تاریخی تبدیل شده است.

داستانی در مورد ایمان

یکی از جالب‌ترین چیزهایی که ورهوون برای ما مطرح می‌کند، ابهام در نشان دادن بندتا به عنوان شخصیتی است که لطف خدا را دریافت می‌کند یا به عنوان یک دختر باهوش که از ذهن خود برای رسیدن به خواسته‌هایش استفاده می‌کند.

این نکته یک موفقیت است که ورهوون این شک را به ما به عنوان تماشاگر واگذار کند تا تصمیم بگیریم آنچه را که می‌خواهیم باور کنیم. در پایان، ما با درک اینکه روایت داستانی به تصویر کشیده می‌شود که در مورد ایمان است، همه چیز را از ساختار روایی، در ذهن خود، با توجه به اهداف کارگردان فیلم، شکل می‌دهیم.

پل ورهوفن نتوانست بندتا را در لابلای انتقاد شدید از کلیسای قرون وسطی رها کند. او این کار را با طنز خاص، عجیب و غریبی انجام می‌دهد. فیلم بندتا یک انتقاد تند است که به این زودی‌ها فراموش شدنی نیست.

فیلم بسیار پرمایه‌تر از آن چیزی است که در نگاه اول به نظر می‌رسد. کارگردانی بیش از حد درست است، فیلمبرداری در صحنه‌هایی که در نور شمع در صومعه انجام می‌شود، برجسته است، موسیقی متن فیلم کاملاً متناسب با چیزی است که اتفاق می‌افتد و اجرای کل بازیگران فوق العاده است. مشخصا لازم است دو قهرمان فیلم یعنی ویرجین افیرا و دافنه پاتاکیا را برجسته کنیم. آنها در صحنه‌های تنش جنسی، درگیری های درونی خود را به طرز باورنکردنیی خوب نشان می‌دهند و می‌توانند صحنه های خاصی را به تصویر بکشند که حقیقتا منحصر به فرد است.

نتیجه گیری

شاید یکی از بهترین فیلم های 2021، فیلم بندتا پل ورهوفن باشد. Benedetta ترکیبی عالی بین فیلم درام، هیجان انگیز (بهترین فیلم های هیجان‌انگیز) و تاریخی است. کارگردان بار دیگر نشان می‌دهد که فیلمی خاص با ترکیبی غریبانه را به تصویر بکشد.