برخی از مدیران با نیت خوب و بدون داشتن اهداف بد دوست دارند کار روزانه کارکنان خود را کنترل کنند؛ این در حالی است که گروهی دیگر از مدیران وجود دارند که با هدف تحقیر کارکنان و محدودکردن آنان، قوانین سختی را در شرکتشان اعمال می‌کنند و شیوه مدیریتی میکرو منیجمنت (Micromanagment) به‌معنای مدیریت ذره بینی یا «مدیریت موشکافانه» را در پیش می‌گیرند؛ به‌طوری که تمام اعضای تیم از آنان می‌ترسند.
چرا افراد به مدیریت ذره بینی روی می‌آورند؟
دلایل بسیاری وجود دارد که باعث می‌شود افراد، مدیریت ذره بینی را انتخاب کنند. مهم‌ترین این دلایل عبارتند از:
۱- نقش‌ها و مسئولیت‌های افراد نامشخص است. زمانی که یک مدیر دامنه اختیارات و مسئولیت‌هایش نامشخص است، خودش تشخیص می‌دهد که بهترین کار و شیوه چیست؟ بنابراین به کنترل بیشتر و دقیق‌تر روی می‌آورد. همچنین ابهام در سیاست‌ها و خط مشی‌های تعیین نقش و وظایف کارکنان به مدیر جرات می‌دهد، در حوزه مسئولیت آنها وارد شده و بیش از اندازه امر و نهی کند.
۲- مدیریت ذره‌بینی پاسخی به بحران است. در زمان بحران، بسیاری از مدیران ترجیح می‌دهند که کنترل شدیدتری بر اوضاع سازمان داشته باشند. در نتیجه طبیعی است که دقت نظر و حساسیت آنها بیشتر می‌شود و به محض رفع بحران معمولا، البته چنانچه علت ریز بینی به بحران برگردد، این کنترل‌ها کاهش یافته و اوضاع به حالت قبل بر می‌شود. البته در برخی مواقع نیز پس از رفع مشکل، این سبک مدیریتی تثبیت شده و به قوت خود باقی می‌ماند.
۳- ترس، شاید بتوان به جرات گفت که اکثریت مدیران ذره بینی می‌ترسند. ترس از شکست، ترس روی دادن حوادث ناگوار، ترس از انجام اشتباهات، ترس از بروز بحران، ترس از بی‌نظمی و اغتشاش، ترس از دست دادن موقعیت کاری واختیارات و … هر چند ترس یک رفتار غریزی است اما کنترل شدیدتر و بازبینی مجدد کارها، راهی برای غلبه بر آن تلقی می‌شود.
یکی از نگرانی‌های اساسی مدیران ترس از عدم وجود اطلاعات به موقع و بهنگام است. بنابراین کارکنان باید نیازهای اطلاعاتی مدیران را شناسایی و قبل از درخواست آنها، اطلاعات مهم و ضروری مورد نیاز را در اختیارشان قرار دهند. اقدام پیشگیرانه در جهت خواسته‌ها و نیازهای اطلاعاتی این مدیران باعث آرامش خاطر آنها شده و اعتماد شان را به کارمند جلب میکند. در نتیجه پس از مدتی مدیر احساس میکند نیاز کمتری به کنترل فعالیت‌ها و وظایف چنین کارمندی دارد.
در ادامه برخی از بارزترین اثرات مخرب میکرو منیجمنت را بررسی می‌کنیم:
۱. سلامتی کارکنان دچار مشکل می‌شود
مدیریت ذره بینی می‌تواند سلامتی کارکنان را به خطر بیندازد. جاناتان دی. کوئیک (Jonathan D. Quick)، استادیار دانشکده پزشکی هاروارد و یکی از نویسندگان کتاب «مدیریت استرس پیشگیرانه در سازمان‌ها» (Preventive Stress Management in Organizations)، از این موضوع حمایت میکند و معتقد است که «ویژگی‌های رهبری مدیران نالایق در طول زمان آسیب زیادی به سلامتی کارکنان وارد میکند.» همچنین او در این باره گفته است: تحقیقات مختلف وجود ارتباط قوی بین میکرو منیجمنت با مشکلات مختلف سلامتی را تأیید میکند که از آن جمله می‌توان به افزایش خطر حمله قلبی، فشارخون بالا، اختلالات خواب، استرس مزمن و غیره اشاره کرد. مدیریت ذره بینی یکی از سبک های مدیریتی است که ممکن است کارمندان را حتی به‌سمت سیگارکشیدن، مصرف نوشیدنی‌های الکلی و پرخوری سوق دهد.
۲. میزان ترک خدمت کارکنان افزایش می‌یابد
به‌بیان ساده، مدیریت ذره بینی روابط میان مدیر و کارکنان را نابود میکند؛ در واقع، نظارت بر تمام کارهای اعضای تیم، بررسی تمام اصول کاری و مجبور‌کردن آنان برای انجام‌دادن دوباره کارهایشان، فقط به این دلیل که به‌طور دقیق مشابه دستورالعمل‌های مدیر نیست، کارمندان را به‌تدریج خسته میکند و آنان را به خروج از سازمان سوق می‌دهد.
علاوه بر این، با درنظرگرفتن زمان، تلاش و منابع موردنیاز برای استخدام و همچنین آموزش افراد جایگزین و سپس استخدام و آموزش جایگزینی برای این جایگزین‌ها، می‌توان گفت که سبک مدیریت ذره بینی به‌تدریج کسب‌وکار مربوطه را با شکست مواجه میکند.
۳. بهره‌وری تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد
به‌واسطه مدیریت ذره بینی در محیط کار، افرادی که شغل خود را ترک نمی‌کنند و در عوض، ماندن در شرکت را انتخاب می‌کنند، به‌مرور تمرکزشان را از دست می‌دهند، کیفیت خروجی کارشان از حد متوسط نیز پایین‌تر می‌آید یا نمی‌توانند کارهای خود را در ضرب‌الاجل‌های تعیین‌شده ارائه دهند؛ به‌عبارت دیگر، زیرنظرگرفتن تک‌تک کارهای کارکنان و بررسی تمام حرکات آنها در طول روز، بهره‌وری محیط کار را کاهش می‌دهد.
در مطالعات انجام‌شده در سال ۲۰۱۴، الكساندر میشل (Alexandra Michel)، استاد دانشگاه پنسیلوانیا (Pennsylvania)، به این نتیجه رسید كه كارکنان شرکت‌های مختلف هنگامی که نسبت به برنامه‌های کاری خود مختار باشند، بیشتر، سخت‌تر و بهتر كار می‌کنند. میشل به‌مدت ۱۲ سال روی مدیران جوان و ریسک‌پذیر ۲ بانک سرمایه‌گذاری متفاوت مطالعه کرد و دریافت که بانکداران هنگامی که اجازه دارند به‌طور مستقل فکر کنند و بدون نظارت مداوم کارشان را انجام دهند، انگیزه بیشتری برای انجام کارهایشان به دست می‌آورند.
۴. روابط شخصی آسیب می‌بینند
استرس ناشی از کارکردن برای مدیرانی که سبک مدیریت ذره بینی دارند، می‌تواند در زندگی شخصی کارکنان نیز تأثیرگذار باشد و در نتیجه روابط شخصی آنها را به آسیب‌های جدی دچار کند؛ در واقع، کارمندانی که در کارشان شرایط سختی را پشت سر می‌گذارند، در روابط خود با خانواده، دوستان و اطرافیانشان دچار مشکل می‌شوند و روابط خود را با آنان به‌طور جدی و ترمیم‌ناپذیری نابود می‌کنند.
۵. امنیت شغلی زیر سؤال می‌رود
امروزه، وجود امنیت شغلی در بین نیروهای کار، به موضوعی حائز اهمیت تبدیل شده است؛ در این شرایط، کارکنانی که زیر نظر مدیریت ذره بینی کار می‌کنند، هر روز خود را با ترس از تنزل مقام یا ازدست‌دادن شغلشان می‌گذرانند؛ به همین دلیل، برای تأمین امنیت شغلی خود اغلب مجبور می‌شوند که در مقابل رفتارهای مدیرشان سکوت کنند؛ این موضوع به‌نوبه‌خود می‌تواند به کار زیاد و در نهایت، فرسودگی شغلی کارکنان منجر شود.
۶. سرعت پیشرفت پروژه کاهش می‌یابد
اگر مدیران به‌طور مداوم کار اعضای تیم را زیر سؤال ببرند، شیوه کاری آنها را تحقیر کنند یا روی دستورالعمل‌های دقیق و ریز درمورد چگونگی انجام کارها اصرار داشته باشند، کارکنان به‌راحتی ابتکارعملشان را از دست می‌دهند؛ در این شرایط، سرعت پیشرفت پروژه به‌طرز چشم‌گیری کاهش می‌یابد؛ زیرا کارکنان مجبور می‌شوند کارهای خود را دوباره و دوباره انجام دهند تا بتوانند نیازهای ریزبینانه و موشکافانه مدیرشان را برآورده کنند. برای مقابله با این شرایط می‌توانید مدیر ریزبین خود را از کنترل تمام کارهایتان دور نگاه دارید و به او پیشنهاد دهید که زمانی که کارهایتان کامل شدند، ایشان را در جریان جزئیات کارهای انجام‌شده قرار می‌دهید.
۷. کار تیمی از بین می‌رود
کار تیمی در محیط کار هم‌افزایی ایجاد میکند، از روشی توانمندتر برای انجام کارها برخوردار است، همچنین موجب بهبود روابط میان اعضای تیم می‌شود و برای دستیابی سریع‌تر به اهداف کسب‌وکار کمک‌کننده است؛ با وجود این، هنگامی که کارکنان تحت‌تأثیر مدیریت ذره بینی و رفتارهای نامناسب مدیرانشان قرار می‌گیرند، برعکس این موضوع اتفاق می‌افتد؛ به‌عبارتی، خلاقیت اعضای تیم سرکوب و به استعداد آنان توهین می‌شود.
در چنین شرایطی کارکنان ارتباط خود را با سایر اعضای تیم قطع می‌کنند، دیگر نمی‌توانند با آنها کار کنند و فقط با مدیر ریزبین خود شروع به کار می‌کنند تا انتظارات موشکافانه او را برآورده کنند؛ به‌بیان ساده‌تر، می‌توان گفت که محیط کار با سبک مدیریت ذره بینی هرگونه حس یا شکل کار تیمی را از بین می‌برد. بروز این شرایط برای کسب‌وکار موردنظر خوب نیست، زیرا کارمندان احساس می‌کنند که فرد کم‌ارزشی در سازمان هستند؛ علاوه بر این، خود سازمان نیز از مزایای کارهای تیمی، از جمله نوآوری، همکاری و ارائه راه‌حل‌های خلاقانه برای مسائل مختلف، محروم می‌ماند.
۸. روحیه کارکنان از بین می‌رود
همان طور که پیش از این توضیح دادیم، کارکنانی که احساس می‌کنند نمی‌توانند کاری را درست انجام دهند و کارشان به‌طور مداوم مورد انتقاد قرار می‌گیرد، به‌مرور هیچ تلاشی برای انجام کارهایشان نمی‌کنند و اعتمادبه‌نفسشان از بین می‌رود؛ زیرا همیشه مجبور می‌شوند که کارهایشان را دوباره انجام دهند و در نتیجه، رضایت شغلی آنها به‌ناچار و به‌دلیل نداشتن استقلال و اعتماد از بین می‌رود.
در یک نظرسنجی، تحت عنوان راه‌حل‌های ترینیتی (Trinity Solutions) که در کتاب «راه من یا بزرگ‌راه: راهنمای بقای مدیریت میکرو» (My Way or the Highway: The Micromanagement Survival Guide) نوشته هری ای. چمبرز (Harry E. Chambers) منتشر شده است، حدود ۷۹٪ از پاسخ‌دهندگان معتقد بودند که پیش از این در محیط کاری با سبک میکرو منیجمنت فعالیت داشته‌اند یا در حال حاضر در چنین سازمانی مشغول به کار هستند؛ این در حالی است که ۶۹٪ از آنان برای رهایی از این شرایط تغییر شغل را مدنظر دارند. خبر بد این است که ۸۵٪ افراد در این نظرسنجی گفته‌اند که تحت‌تأثیر مدیریت ذره بینی، روحیه کاری خود را از دست داده‌اند.
جمع‌بندی
با توجه به آنچه بیان شد، می‌توان گفت که برای بهبود شرایط محیط کار و افزایش بهره‌وری کارکنان باید به آنها فرصت کافی برای استقلال فکری، ارائه مطالبات واقع‌گرایانه و صحبت درمورد چگونگی انجام کارشان داده شود؛ همچنین باید امکان برقراری ارتباط با سایر همکاران و اعضای تیم فراهم شود، تصمیم گیری به‌صورت مستقل مجاز باشد و کارکنان در وهله اول روی کارهایی تمرکز کنند که برای انجام آنها استخدام شده‌اند؛ در واقع، فقط در صورت ایجاد چنین شرایطی می‌توان افزایش کارایی و دوری از مدیریت ذره بینی را انتظار داشت.
آیا شما نیز در حال حاضر با مشکلاتی همچون میکرو منیجمنت در محیط کارتان مواجه هستید؟ چگونه با این شرایط کنار می‌آیید؟ توصیه‌ها و تجربیات خود را در این زمینه با ما و سایر کاربران در میان بگذارید.
منابع :
